“Địa chỉ tin cậy” – điểm tựa mới trong phòng chống bạo lực gia đình
Ra đời trong bối cảnh xã hội thay đổi nhanh chóng, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) được coi là bước tiến mang tính nhân văn sâu sắc, nhằm tăng cường bảo vệ quyền con người – đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, những đối tượng dễ bị tổn thương nhất trong gia đình.
Tại xã Thạch Lâm, huyện Bảo Lâm (nay là xã Quảng Lâm, tỉnh Cao Bằng), mô hình “Địa chỉ tin cậy” từng được chọn triển khai thí điểm. Từ những ngày đầu còn nhiều bỡ ngỡ, đến nay, mô hình đã ghi dấu bằng những thay đổi tích cực rõ rệt. Nhiều vụ bạo lực gia đình được phát hiện sớm, can thiệp kịp thời. Mâu thuẫn, thay vì bị đẩy lên cao trào, được “hóa giải từ trong trứng nước”.
Không chỉ dừng lại ở xử lý sự vụ, các thành viên trong mô hình còn kiên trì đến từng hộ dân, ngõ xóm, vận động người dân thay đổi nhận thức về bình đẳng giới, hôn nhân tiến bộ, và phòng chống bạo lực. Những quy định mới của Luật sửa đổi – hành vi nào bị coi là bạo lực, nạn nhân có quyền gì, người vi phạm bị xử lý ra sao đều được phổ biến rộng rãi, dễ hiểu, gần gũi.
Tại thôn Tân Đi 3, xã Tà Rụt (tỉnh Quảng Trị), mô hình “Địa chỉ tin cậy” cũng đang cho thấy hiệu quả rõ nét. Gắn bó từ những ngày đầu, ông Hồ Văn Mừng – một người uy tín trong cộng đồng, nay đã trở thành điểm tựa vững vàng cho các gia đình có nguy cơ bị bạo lực.
Nhờ được Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Quảng Trị hỗ trợ, cùng các lớp tập huấn do Ban điều hành mô hình tổ chức, ông Mừng nắm vững kiến thức pháp luật, kỹ năng xử lý tình huống, vận hành mô hình và tiếp nhận, hỗ trợ nạn nhân. Không chỉ là người hòa giải tận tâm, ông còn là cầu nối giữa nạn nhân với các tổ chức xã hội, cơ sở y tế và các kênh hỗ trợ khác.
“Cái quý nhất là được bà con tin tưởng, là khi mình góp phần giúp một gia đình thoát khỏi mâu thuẫn, giúp trẻ con được sống trong môi trường không còn tiếng cãi vã, nước mắt…”, ông Mừng xúc động chia sẻ.
Đặc biệt, nhờ được trang bị thêm kiến thức về tiền hôn nhân, kỹ năng phòng chống bạo lực trên cơ sở giới – những kiến thức thực tiễn, phù hợp với đời sống vùng biên – ông Mừng đã vận dụng hiệu quả để tuyên truyền, vận động nhiều cặp vợ chồng trẻ thay đổi hành vi, chung tay xây dựng mái ấm không bạo lực.
Kể từ khi mô hình được triển khai tại địa phương, người dân đã thay đổi cách nhìn nhận, chủ động tham gia các hoạt động tuyên truyền, sinh hoạt cộng đồng về phòng chống bạo lực gia đình. Không khí ở thôn làng cũng vì thế mà trở nên yên bình, gắn kết hơn. Nhiều vụ việc có nguy cơ bạo lực đã được phát hiện, ngăn chặn kịp thời – điều tưởng chừng không thể xảy ra cách đây vài năm.
Đề cao phòng ngừa từ sớm, từ xa
Có hiệu lực từ ngày 1/7/2023, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) xác định người bị hại là trung tâm trong mọi hoạt động phòng ngừa và can thiệp. Luật vừa mở rộng phạm vi điều chỉnh, liệt kê chi tiết hơn các hành vi bạo lực, vừa đề cao phòng ngừa từ sớm, từ xa, đồng thời tạo hành lang pháp lý chặt chẽ để xử lý nghiêm các vi phạm.
Không còn là những văn bản khô cứng, các quy định mới trong Luật đã được lan tỏa đến người dân bằng muôn hình vạn trạng: hội thi nấu ăn, thi hát karaoke, phát thanh, mạng xã hội, bản tin thôn bản, thậm chí qua những câu chuyện đời thường giữa hàng xóm láng giềng.
Luật cũng được lồng ghép trong các hoạt động xây dựng đời sống văn hóa, trở thành tiêu chí xét danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa” – biến pháp luật thành một phần trong nếp sống hàng ngày.
Không chỉ dừng lại ở tuyên truyền, các địa phương còn triển khai mạnh mẽ các chương trình hỗ trợ tâm lý, giáo dục kỹ năng sống, tổ chức tập huấn cho cán bộ, hướng dẫn người dân cách báo tin, tiếp cận dịch vụ hỗ trợ. Hệ thống đường dây nóng được công khai rộng rãi giúp người dân dễ dàng liên hệ khi cần thiết.
Các mô hình “địa chỉ tin cậy” tại cộng đồng giờ đây không chỉ là nơi trú ngụ khẩn cấp, mà còn là “cột mốc an toàn” về tinh thần, nơi lan tỏa tinh thần nhân ái, sự sẻ chia và trách nhiệm cộng đồng trong việc bảo vệ mái ấm gia đình.
Tuy vậy, hành trình đưa Luật vào đời sống vẫn còn không ít chông gai. Kinh phí triển khai tại cơ sở còn hạn chế, phần lớn chỉ đủ cho công tác tuyên truyền, chưa thể đầu tư cho các mô hình chuyên sâu hay xây dựng cơ sở hỗ trợ nạn nhân.
Cán bộ làm công tác gia đình ở cấp xã chủ yếu kiêm nhiệm, thường xuyên thay đổi và thiếu kỹ năng xử lý tình huống nhạy cảm. Nhiều địa phương vẫn thiếu chuyên gia tâm lý, luật sư, cán bộ xã hội chuyên trách.
Bên cạnh đó, nhận thức của một bộ phận người dân vẫn còn lạc hậu, trong khi tác động của mạng xã hội, văn hóa ngoại lai đang đặt ra những thách thức mới trong việc giữ gìn giá trị truyền thống và ứng xử trong gia đình.
Luật đã có – nhưng để trở thành hành động, mỗi điều luật trở thành bình yên trong từng gia đình, cần sự chung tay của cả xã hội. Từ những “địa chỉ tin cậy” ở vùng cao đến các con hẻm phố thị, khi cộng đồng cùng đồng lòng, mỗi mái nhà sẽ thực sự trở thành một tổ ấm – không chỉ là nơi để ở, mà là nơi để yêu thương, để được bảo vệ và trân trọng.
.svg){kind=icon}
