Giai đoạn 2021-2025, thực hiện Tiểu dự án 3 của Dự án 3 thuộc Chương trình MTQG 1719, Bộ Quốc phòng đã hỗ trợ 383 dự án, mô hình phát triển chăn nuôi, trồng trọt, với 36.654 hộ dân thụ hưởng, trong đó 98% là gia đình người dân tộc thiểu số.
“Thế trận lòng dân” được xác định là nền tảng chiến lược, là bộ phận cốt lõi của thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân. Khi lòng dân vững, thế trận quốc phòng mới bền; khi nhân dân tin, ủng hộ và chủ động tham gia bảo vệ Tổ quốc, mọi âm mưu chống phá đều bị hóa giải ngay từ cơ sở. Vì vậy, xây dựng thế trận lòng dân chính là tạo “điểm tựa mềm” nhưng bền chắc cho nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống.

Những “bó đũa” bền bỉ ở biên cương
Sì Lở Lầu - điểm cao “12 tầng dốc” theo cách gọi của đồng bào Dao - là nơi ghi dấu chiến công anh dũng của cán bộ, chiến sĩ Đồn 1, Công an vũ trang (tổ chức tiền thân của Bộ đội Biên phòng) Lai Châu. Nơi đây, đài tưởng niệm trang trọng khắc tên 27 người anh hùng đã hy sinh trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc 46 năm trước.
Chiến tranh đã lùi xa, nhưng với lực lượng vũ trang đang bám trụ nơi biên ải Sì Lở Lầu, tinh thần cảnh giác là vũ khí sắc bén nhất. “Vũ khí” đó càng thêm sức mạnh khi đồng bào các dân tộc ở Sì Lở Lầu trở thành “tai”, thành “mắt” nơi biên ải.
Bao đời nay, cùng với quân đội, mỗi người dân ở Sì Lở Lầu là một “cột mốc sống”. Từ đó, mọi nguy cơ được nhận diện từ sớm, từ xa, giữ vững an toàn tuyệt đối cho từng tấc đất biên cương.
Hàng chục năm nay, đoạn biên giới khoảng 3km và cột mốc số 72 ở bản Gia Khâu, xã Sì Lở Lầu, được ông Chẻo Chỉn Lụ, dân tộc Dao, ở bản Lao Chải, tự nguyện, bền bỉ bảo vệ. Công việc quen thuộc của ông là đi thăm nương rẫy và kiểm tra đường biên, mốc giới.
Mỗi chuyến tuần tra, ông cẩn thận ghi chép từng chi tiết, quan sát kỹ thực địa, phát quang cỏ dại, đắp đất chỗ bị nước xói... Khi có dấu hiệu bất thường, ông báo cho Đồn Biên phòng Sì Lở Lầu để kịp thời xử lý.
Những “cột mốc sống” như ông Chẻo Chỉn Lụ đã làm dày thêm mốc giới ở biên cương. Theo thống kê, tại 248 xã biên giới trên đất liền, hiện 100% thôn, bản biên giới thành lập tổ tự quản an ninh trật tự; khoảng 40 nghìn hộ gia đình tham gia tự quản đường biên, mốc giới, tạo nên những “bó đũa” bền bỉ bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.
“Thế trận lòng dân” – Cội nguồn của sức mạnh nơi biên ải
Đường biên giới trên đất liền của nước ta dài trên 4.703km, chủ yếu chạy qua các vùng núi, bị chia cắt mạnh, nhất là ở phía Bắc giáp Trung Quốc và phía Tây giáp Lào, Campuchia. Với đặc điểm đó, để bảo vệ biên giới, lãnh thổ, không có thế trận nào vững chắc hơn thế trận lòng dân - cội nguồn sức mạnh giữ biên ải.

Khâm Thành là xã biên giới của huyện Trùng Khánh (cũ), nay sáp nhập thành xã Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Đây là một trong 3 xã thuộc phạm vi quản lý của Đồn Biên phòng Ngọc Chung, Bộ đội Biên phòng tỉnh Cao Bằng, với đường biên giới dài 11,6km và 10 mốc giới.
Để giữ vững địa bàn phên giậu, đồng bào các dân tộc ở Khâm Thanh đã kề vai sát cánh cùng với lực lượng vũ trang. Giai đoạn 2015-2025, toàn xã có 5.306 lượt người cùng cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Ngọc Chung tổ chức 747 cuộc tuần tra đường biên, mốc giới; 4.078 lượt người tham gia 159 đợt phát quang cỏ dại, gia cố cột mốc…
Tinh thần cảnh giác của nhân dân cũng được rèn giũa qua năm tháng. Trong 10 năm (2015-2025), đồng bào các dân tộc ở Khâm Thành đã cung cấp trên 300 nguồn tin có giá trị liên quan đến công tác quản lý, bảo vệ biên giới.
Qua đó, các lực lượng chức năng ở Khâm Thành đã xử lý 9 vụ/14 đối tượng mua bán, vận chuyển pháo, 11 vụ/12 đối tượng buôn lậu, vận chuyển hàng hóa trái phép qua biên giới; 70 vụ/104 đối tượng tổ chức môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh trái phép. Riêng trong đợt dịch Covid-19, các lực lượng chức năng ở Khâm Thành đã ngăn chặn, đưa vào nơi cách ly và xử phạt vi phạm hành chính 6.230 công dân nhập cảnh trái phép qua địa bàn.
Cũng như Khâm Thành, các địa bàn biên giới của tỉnh Cao Bằng đã dựng nên “lũy thép” từ lòng dân để bảo vệ an ninh chủ quyền lãnh thổ. Là tỉnh có đường biên giới dài nhất cả nước (hơn 333km), bao gồm biên giới trên đất liền và biên giới trên sông, suối, từ thế trận lòng dân, một dải biên cương luôn ổn định, cư dân khu vực biên giới của hai nước Việt-Trung giữ mối liên hệ hòa bình, hữu nghị, hợp tác cùng phát triển.
Theo báo cáo của tỉnh Cao Bằng, thực hiện Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 09/1/2015 về tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới (Chỉ thị số 01), trong 10 năm (2015-2025), toàn tỉnh có 86.365 lượt người tham gia 12.447 cuộc tuần tra biên giới, 191.000 lượt người tham gia 2.420 buổi phát quang đường tuần tra, đường thông tầm nhìn biên giới, với tổng chiều dài 5.420km.

Ngoài ra, khu vực biên giới của tỉnh đã có 1.550 lượt người tham gia tu sửa đường tuần tra, với tổng chiều dài 26,9 km. Đồng bào các dân tộc cũng phát hiện, cung cấp cho lực lượng chức năng 2.860 nguồn tin có giá trị phục vụ công tác quản lý, bảo vệ biên giới, đấu tranh phòng chống các loại tội phạm và xử lý, giải quyết các vụ việc xảy ra trên biên giới đảm bảo đúng quy định của pháp luật.
Giải mã “công thức” dựng thế trận lòng dân
Trong bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, “thế trận lòng dân” không phải khẩu hiệu mà là một công trình chiến lược. Công trình đó không phải xây bằng bê tông, nhưng vững hơn đá núi, được dựng bằng niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, Quân đội.
Với niềm tin là nền móng, thế trận đó được củng cố thêm khi công tác tuyên truyền, vận động được đẩy mạnh, nhân dân làm chủ kiến thức về biên giới và pháp luật. Từ đó chuyển hóa thành sức mạnh thực thi, tạo thành hệ thống giám sát rộng khắp mà không công nghệ nào thay thế được.
“Công thức” ấy đã được kiểm nghiệm ở tất cả các địa bàn biên giới. Khi mỗi người dân là một “cột mốc mềm”, mỗi thôn bản là một “pháo đài lòng dân”, tạo nên lớp phòng thủ kiên cố nhất phòng thủ bằng ý chí, niềm tin và sự đồng lòng.
Trở lại Sì Lở Lầu, tỉnh Lai Châu, sau sáp nhập với các xã: Vàng Ma Chải, Mồ Sì San, Pa Vây Sử (đều thuộc huyện Phong Thổ cũ), diện tích tự nhiên của xã lên tới 147,8 km2, tuyến biên giới của xã có chiều dài hơn 44km, với 16 cột mốc.
Cùng với cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng thì màu áo lính của Đoàn Kinh tế - Quốc phòng (KT-QP) 356 đã và đang làm xanh thêm một dải đất biên cương. Đứng chân trên địa bàn xã Pa Vây Sử (cũ), Đoàn KT-QP 356 thực hiện nhiệm vụ quân sự - quốc phòng và kinh tế trên địa bàn các xã: Dào San, Mù Sang, Tung Qua Lìn (nay sáp nhập thành xã Dào San) và Sì Lở Lầu mới (sáp nhập từ 4 xã).
Thực hiện Đề án 57 “Quân đội tham gia tuyên truyền, vận động đồng bào dân tộc thiểu số tích cực đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc của các thế lực thù địch trong tình hình mới”, Đoàn KT-QP 356 đã tổ chức 65 tổ công tác chuyên ngành, 154 tổ công tác liên ngành đến 55/55 bản trong vùng dự án tuyên truyền, vận động nhân dân.
Công tác tuyên truyền, vận động được cán bộ, chiến sĩ Đoàn KT-QP 356 thực hiện bằng những hành động thiết thực. Trong 5 năm (2021-2025), đơn vị đã huy động hơn 1.000 ngày công lao động giúp địa phương phát triển sản xuất, khắc phục hậu quả thiên tai, sửa chữa nhà ở, vệ sinh môi trường, nạo vét kênh mương nội đồng; tổ chức các đợt khám, chữa bệnh cho trên 2.000 lượt người; mở 8 lớp xóa mù chữ cho nhân dân trên địa bàn.
Đoàn KT-QP 356 đã chuyển giao 7 mô hình chăn nuôi, trồng trọt cho 618 hộ trên địa bàn đơn vị quản lý, giúp nhiều hộ thoát nghèo bền vững. Sự gắn bó như một lẽ tự nhiên giữa quân đội với nhân dân càng thêm bền chặt.
Gia đình ông Giàng Diếu Sài trước đây là một hộ nghèo ở bản Hờ Mèo, xã Dào San, thu nhập chỉ trông vào khoảnh đất trồng ngô, sắn đã bạc màu. Đoàn KT-QP 356 đã tìm cách để gia đình ông Sài có sinh kế, từ đó vươn lên thoát nghèo.
“Gia đình được bộ đội hỗ trợ một con bò giống, làm chuồng trại, sau hơn một năm, bò mẹ đã sinh được một bê con. Như người trong gia đình, bộ đội còn tận tình chỉ cách trồng và chăm sóc cỏ voi để có thức ăn cho bò”, ông Sài cho biết.
Những việc làm thiết thực, hiệu quả và ý nghĩa của Đoàn KT-QP 356 đã góp phần mang lại cuộc sống ấm no cho người dân ở những địa bàn xa xôi, tỏa sáng hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong lòng nhân dân, góp phần thắt chặt tình đoàn kết quân dân, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân vững mạnh, chung sức bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới quốc gia.